Rölöve alınması incelenen yapıya ilişkin her detayın ölçülendirilmesi anlamına gelir. Herhangi bir yapıda yapılacak tadilat ya da tarihi bir eserde uygulanacak restorasyon çalışmaları öncesi, işlem yapılacak eserin halihazırına sahip olunması gereklidir. Röleve alma işlemi ile ekipler, yapının iç ve dış detaylarının tamamını içeren halihazır projeleri hazırlar. Bu projeler doğrultusunda yapılacak çalışmalar öncesi yapının güncel durumu kaydedilir ve çalışmalara yönelik hazırlanacak projelerde rölöveden elde edilen veriler kullanılır. Peki, rölöve nedir ve nasıl alınır?
Rölöve Nedir?
Rölöve Fransızca kökenli bir sözcük olup; bir yapının, kent dokusunun ya da arkeolojik bir kalıntının tüm ölçümlerinin yapılarak plan, kesit, görünüş ve detaylarını birebir kağıda dökme işlemini ifade eder. Yapının halihazırını kağıda dökmeyi kapsayan rölövede, orijinal yapıdaki tüm değişikler, ilaveler ve yıkılan bölümler çizime aynen aktarılır.
Rölöve Neden Alınır?
Rölöveyi almanın sebebi bir kültürel mirası ya da üzerinde işlem yapılacak bir yapıyı tüm detayları ile incelemektir. Genellikle restorasyon ya da restitüsyon projelerinin hazırlanabilmesi için eserin halihazırı hakkında ayrıntılı bilgi gerekir. İncelenen mimari eserin iç ve dış mimarisi ile güncel durumu ve kullanılan yapı malzemelerinin detayları ölçekli olarak kağıda aktarılarak bu ihtiyaç karşılanır.
Rölöve Çeşitleri Nelerdir?
Rölöve çeşitleri konu olarak sınıflandırıldığında üçe ayrılır. Bahsi geçen türler ve bu çeşitlerde neler yapıldığına ilişkin detaylar şu şekildedir:
Basit Rölöve Çalışmaları
Basit rölöve geleneksel yöntemler ile ölçülerin alındığı, esas rölöveye yönelik hazırlık çalışmasıdır. Bu aşamada ölçüler adımlama ya da kulaç gibi yöntemler ile alınır ve yapının genel bilgilerine ilişkin bilgilere ulaşılır.
Tespit Rölöve Çalışmaları
Tespit rölöve işlemi, daha teknolojik araçların kullanıldığı bir çalışma yöntemidir. Bu çalışmada alınan ölçüler fotoğraflar ile desteklenerek incelenen yapı hakkında daha detaylı bilgiye ulaşılır.
Esas Rölöve Çalışmaları
Esas rölöve planlanan restorasyon işlemine ilişkin kaynak oluşturacak çalışmaları içerir. Daha sistemi ve daha detaylı olarak devam eden bu işlem yönteminde hatasız çalışılması önemlidir. Şayet rölöve alma işleminde bir hata yapıldıysa tüm çalışmaların yenilenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Rölöve Alma İşleminde Hangi Ekiplere İhtiyaç Duyulur?
Rölöve alma ekibi alan ve masa çalışması olarak ikiye ayrılabilir. Sağlıklı bir çalışma ortamı için 2’şer ya da 3’er kişilik ekipler oluşturularak çalışmalar yürütülmelidir. Özellikle restorasyon çalışmalarına ilişkin restore edilecek eserin rölövesi alınırken, görevlendirilecek ekipler şu şekilde olmalıdır:
- Tespit ve tescil ekibi
- Alan ekibi
- Çizim ekibi
- Arşiv ekibi
- Medya ekibi
- Danışmanlar
- Hizmet ekibi
Rölöve Almak İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Rölöve alırken gerekli malzemeler ölçüm, çizin ve yardımcı aletler olarak gruplandırılır. Gruplarına göre rölöve alırken ihtiyaç duyulan aletler aşağıda sıralanmaktadır:
Ölçüm Aletleri
- Şerit metre
- Lazermetre
- Nivo ve mira
- Su terazisi
- Kumpas
- Total station ve jalon
- Teodolit
Çizim Aletleri
- T Cetveli
- Tahta metre
- Gönye ve pergel
- Milimetrik kağıtlar
- Duralit
- Pergel
Yardımcı Aletler
- Fotoğraf makinesi
- El feneri
- Tablet
- Tebeşir
- Çekül
- Çivi ve ip
- Bilgisayar
Rölöve Nasıl Alınır?
Rölöve almak için ilgili yöntemlerden, gerekli malzemelerden ve kurulacak ekiplerden bahsettik. Şimdi kısaca rölöve nasıl alınır sorusuna yanıt verilmesi gerekirse, işlem şu şekilde özetlenebilir:
- Öncelikle yapı ile ilgili proje ve resmi belgeler gibi bulunabilecek tüm evraklar tedarik edilmelidir.
- Yapının fotoğrafları her açıdan çekilmeli, tüm detayları (içi ve dışı) fotoğraflanmalıdır.
- Elde edilen belgelerden yapının ölçüleri incelenmelidir.
- Farklı ölçme teknikleri kullanılarak yapının güncel haline ilişkin tüm ölçüler kayıt edimelidir.
Rölöve Alırken Kullanılan Ölçü Yöntemleri Nelerdir?
Rölöve alırken kullanılan ölçü yöntemleri şu şekilde özetlenebilir:
Tek Tek Ölçme Tekniği
Tek tek ölçüm yönteminde ölçüler parça parça alınır ve sonrasında tüm ölçüm alınır. Alınan her iki ölçüm karşılaştırılarak uygunluğu aranır.
Toplayarak Ölçme Yöntemi
Toplayarak ölçme yönteminde başlangıç noktası 0 (Sıfır) olarak isimlendirilir ve yapılan ölçümler sırayla toplanır.
Trigonometrik Ölçme
Trigonometrik ölçme yöntemi, üçgen oluşturan bölümlerde kullanılır. Dik veya eşker üçgen ya da diğer üçgenlerle ilişkili kurallardan yararlanılır.
Fotoğrametrik Ölçme Tekniği
Fotoğrametrik ölçüm yönteminde Jeodezi biliminin çizim yönteminden yararlanılır.
Röper Noktalarına Göre Çizme Yöntemi
Röper noktalarına göre çizim yöntemi genellikle bina dışlarının ölçümünde kullanılan bir tekniktir. Bahsi geçen ölçümlerin tamamlanması ile röleve alma işlemi tamamlanabilir.
